بررسی اثرات استفاده از دی استات سدیم جهت کاهش خسارت کنه تارتن (کنه گرد آلوده) و کاهش میزان ترشیدگی بر روی محصول خرما
مجری طرح : مهندس بهنام پارسیا با همکاری شرکت کشت افزون
چکیده : کنه تارتن یکی از آفات مهم درختان خرما در شهرستان بم محسوب می شودکه سالانه خسارت هنگفتی به محصول خرمای مضافتی این شهرستان وارد میسازد.این آفت در سال بین 10 الی 12 نسل دارد .
همچنین عارضه ترشیدگی میوه که تحت تاثیر شرایط جوی سالیانه به طور متوسط 10 تا 15 درصد محصول خرمای بم و بخشی از مناطق نرماشیر بم را از بین میبرد که جا دارد با توجه به شرایط خاص خرمای مضافتی و رعایت اصول بهداشتی و آلودگی ها ، از روش های جدید و نوین جهت پیشگیری و پایین اوردن میزان خسارت استفاده نمود .
مقدمه : شهرستان بم با داشتن بیش از سه میلیون اصله نخل خرما و سطح زیر کشی بالغ بر هجده هزار هکتار این محصول بعنوان منطقه خرماخیز کشور شناخته شده و نخل خرما بعنوان رکن اصلی اقتصاد کشاورزی این شهرستان شناخته می شود . همچنین محصول خرما مهمترین تولید و اصلی ترین سرمایه زندگی این دیار محسوب میگردد . و به همین دلیل درخت خرما در این منطقه درخت زندگی نام گرفنه است . رطب مضافتی شهرستان بم یکی از مرغوب ترین ارقام موجود در ایران می باشد که از بازار پسندی عالی برخوردار است از ارقام مختلف موجود در این شهرستان بیش از 95 درصد به رقم مضافتی و مابقی به ارقامی مانند کروت- خوریک – ربی – هیله ای اختصاص یافته اند . رطب مضافتی بدلیل خصوصیات بوتانیکی آن نظیر ، کم بودن تعداد خار ها – پا کوتاه بودن – بلندبودن خوشه ها که امکان بستن خوشه ها را به دور تنه و برداشت محصول را سهل تر مینماید، باعث حذف تدریجی سایر ارقام خرما و همچنین مرکبات شده است . که در حال حاظر اساسی ترین مشکل خرمای این منطقه و عدم صادرات این محصول به سایر کشورهای دنیا و توسعه آفاتی نظیر زنجیره – کنه تارتن- سوسک شاخه دار ، عارضه ترشیدگی و غیره محصول درخت خرمای این منطقه را تهدید می کند . توصیه میگردد از دی استات سدیم به عنوان ماده موثر جهت پیشگیری از مشکلات ذکر شده که نتایج بسیار مطلوبی در پی داشته است و در ادامه به آن میپردازیم استفاده گردد .
مشخصات درخت خرما و ارزش غذایی :
خرما مهمترین نبات خانواده palmaceac و از جنس phoenix و گونه dactylifera می باشد که در مناطقی بین مدار 29 تا 39 درجه عرض شمالی کشت میشود خرما درختی است دوپایه بطوریکه گلهای نر و ماده روی پایه های جداگانه قرار دارند .گل آذین خوشه ای خرما از تک لپه ایها و دارای یک کیسه و یک جوانه انتهایی که هر ساله 18 الی 30 برگ تولید می کند . هر نخل یکصد برگ به طور متوسط دارا می باشد که برای فتوسنتز و تغذیه 11 تا 19 خوشه کافی می باشد . میوه ی خرما به صورت حبه ای است که این میوه از سه قسمت به نام های 1- اپیکارپ ، پوست نازک روی خرما 2- مزوکارپ ، قسمت گوشتی 3- آندو کارپ ، پوست نازک و سفید رنگ روی هسته نامیده می شود .
خرما یکی از با ارزش ترین مواد غذایی می باشد که از لحاظ مواد قندی ، معدنی و ویتامین غنی بوده و مواد متشکله آن عبارتند از قند- پروتئین- چربی- سدیم- پتاسیم- اسید نیکوتینیک- فسفر- مس- آهن- کلسیم – منیزیم و ویتامینهایC – D – A بوده و به همین دلیل ارزش غذایی ، خرما در قسمتهای مهمی از مناطق جنوب و شرق کشو ر غذای محسوب میگردد . 450 گرم خرما محتوی 1275 کالری می باشد . در شهرستان بم مقداری از خرما بعنوان یک ماده غذایی و گاهی یک دسر مورد استفاده قرار میگیرد .
هدف :
بررسی اثر دی استات سدیم جهت کاهش خسارت کنه تارتن و کاهش میزان ترشیدگی بر روی محصول خرما در شهرستان بم کنه تارتن خرما ( کنه گرد آلود ) بنام علمی : ufrasiaticus – oliyonychus از رده بندپایان و یکی از آفات مهم خرما در شهرستان بم محسوب می شود که بیشتر در مناطق گرم و باد خیز بم مثل رگیان- عزیز آباد – دارستان ، دیده شده است کنه تارتن خرما گرما دوست و معمولا ” خسارت آن موقعی است که میوه های خرما به اندازه فندق و رنگ میوه از سبزی به قرمزی گرایش پیدا می کند حتی در بعضی مواقع در اریبهشت ماه هم دیده شده است در هنگام خسارت روی خوشه های خرما به حالت تار عنکبوتی و رنگ میوه ها از سبزی به قرمزی گرایش پیدا نمی کند و تقریبا ” سبز رنگ باقی می مانند . این آفت میزبانهای زیادی دارد و زمستان گذرانی این آفت در زیر الیاف درختان خرما می باشد و در سال 10 تا 12 نسل میتوانند داشته باشد . رعایت اصول بهداشتی و هرس موقع در باغات بسیار موثر است قابل ذکر است کنه به خرمای رسیده حمله نمی کند . ازراه های مبارزه با این آفت میتوان آبیاری کافی درختان – ایجاد بازشکل- ماده شیمیایی به محض مشاهده علائم خسارت ، لذا چون مبارزه شیمیایی مشکلات فراوانی در پی دارد استفاده از دی استات سدیم با توجه به آزمایشات انجام شده و نتایج مثبت این آزمایشات استفاده از دی استات سدیم راهکاری مناسب جهت پایین آوردن خسارت کنه و عارضه ترشیدگی پیشنهاد میگردد .شایان ذکر است میزان خسارت کنه تارتن در سال 1378 بر روی درختان خرما چیزی حدود پنجاه هزار اصله در سال 1379 متاسفانه بدلیل خشکی شدید هوا که عامل تشدید کننده این آفت می باشد خسارت چیزی بالغ بر چهار صد هزار اصله می باشد .
عارضه ترشیدگی محصول خرما :
این عارضه توسط چندین میکرواور گانیزم ، انواع قارچها نظیر آسپرژیلوس ، پنی سیلسوم ، فورازیوم و چند نوع باکتری که تحت تاثیر شرایط جوی مثل روزهای گرم و شب های سرد در زمان رسیدن محصول به حالت اپیدمی در آمد و خسارت میزند که خسارت آن در برداشتهای دوم به بعد بیشتر بوده ضمنا ” میزان خسارت از یک منطقه به منطقه دیگر تفاوت داشته و در یک سال خسارت بالا و در سالی خسارت پایین بوده راههای مبارزه می توان با کم کردن حجم آبیاری ، کم کردن تعداد برداشت ، جمع آوری خرماهای پوسیده و خارج کردن از باغ ، عدم تکان دادن خوشه خرما قبل از برداشت ، مبارزه با مگس سرکه و سوسک های کار بوفیلوس که اسپور های قارچ و باکتری را انتقال میدهند . برداشت میوه زمانی که 50 درصد میوه ها رسیده باشند . میزان خسازت در سال 1377 در منطقه پشت رود در حومه شهرستان بم چیزی حدود 40 درصد محصول در منطقه بروات حدودا ” 15 درصد و خود شهرستان بم بیش از 15 درصد بوده است
روش کار:
روش کار بدین نحوه بود که یک قطعه باغ در روستای قائم آباد نرماشیر از توابع مرکز خدمات عزیز آباد به مساحت باغ20 هکتار انتخاب گردید
تعداد درختان انتخاب شده برای آزمون 12 اصله و تعداد 12 اصله به عنوان نمونه شاهد انتخاب گردید
دی استات سدیم در محلول هایی به میزان000 /10 ppm و 000 /20 ppm و 000 /30 ppm مورد استفاده قرار گرفت.
برداشت اول با دی استات سدیم 1379/06/04 از محلول دی استات سدیم به میزان000 /10 ppm زمان مصرف هفته اول مرداد ماه که محلول پاشی بر روی درختان به جهت کاهش خسارت عارضه ترشیدگی صورت گرفت . در چین اول از هر درخت مقدار 24 کیلوگرم که از این مقدار 18 کیلوگرم از آن خرما سالم و بدون هیچگونه ترشیدگی و مقدار 2 کیلوگرم آن خرمای ترشیده و مقدار 4 کیلوگرم مابقی به صورت ضایعات نظیر پوشالو غیره برداشت شد .
برداشت اول نمونه شاهد 4/6/1379 : کل خرمای برداشت شده از تعداد 12 اصله درخت شاهد 5/25 کیلوگرم بود که مقدار 16 کیلوگرم آن سالم و میزان خرمای ترشیده شده 5/5 کیلوگرم و مابقی ضایعات بود
برداشت دوم با دی استات سدیم 1379/06/12: از تعداد 12 اصله درخت خرما 36 کیلوگرم خرما برداشت گردید که مقدار 33 کیلوگرم خرمای سالم و مقدار 1 کیلوگرم خرمای ترش شده و مقدار 2 کیلوگرم خرمای ضایعاتی و غیره .
برداشت دوم نمونه شاهد 12/06/ 1379 : میزان خرمای برداشت شده از 12 اصله درخت شاهد 5/42 کیلوگرم بود که مقدار 32 کیلوگرم آن سالم و میزان خرمای ترشیده شده 8 کیلوگرم و 5/2 کیلوگرم بصورت خرمای ضایعاتی و غیره بود
نتیجه گیری :
بهترین دوز مصرف دی استاد سدیم 000 /10 ppm جهت جلوگیری وکاهش خسارت کنه تارتن ، که در این آزمون مورد برسی قرار گرفت و نتیجه آزمایش 100% مثبت ارزیابی شد میتوان از دی استات سدیم به عنوان ماده ای بدون خطر استفاده کرد .شایان ذکر است طبق تائیده های بین المللی و آزمایشات انجام شده دی استات سدیم هیچگونه اثر سوئی بر محیط زیست و محصول خرما ندارد و می تواند به صورت فرا گیرو موثر در صورت وجود آفت از آن استفاده کرد .