آهک هیدراته چیست و چه کاربرد و ویگی هایی دارد؟
اهک هیدراته (limewater) در واقع نام دیگر محلول اشباع هیدروکسید کلسیم با فرمول شیمیایی ۲(OH)Ca است که پودری سفید رنگ و بی بوست. آهک هیدراته کاربردهای زیادی در تصفیه آب و فاضلاب و پزشکی و دندانپزشکی دارد، مثلا در دندانپزشکی برای پرکردن ریشه دندان مورد استفاده قرار می گیرد.
این ترکیب در آب نسبتاً نامحلول است و در دمای محیط در آب خالص حل می شود تا محلولی قلیایی با pH حدود ۱۲.۴ تولید کند. در pH بالا حلالیت این ماده به شدت کاهش می یابد و محلولهای هیدروکسید کلسیم می توانند باعث سوختگی شیمیایی شوند.
ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آهک هیدراته
آهک هیدراته یک ترکیب معدنی است و در آن کاتیون کلسیم به دو آنیون هیدروکسید پیوند شده است. در فرم جامد این ترکیب یک ساختار پلیمری دارد که با اتصال هیدروژن بین لایه ها شکل گیری آن تسهیل می شود.
آهک هیدراته به طور طبیعی نیز وجود دارد اما به ندرت به شکل معدنی آن یعنی پرتلندیت دیده می شود که در برخی از سنگ های آتشفشانی و دگرگونی یافت می شود.
محلول های آبی هیدروکسید کلسیم که به عنوان آهک هیدراته نامیده می شوند بازهایی با قدرت متوسط هستند که با اسیدها واکنش نشان می دهند و می توانند به برخی فلزات مانند آلومینیوم حمله کرده و برخی دیگر از فلزات مانند آهن و فولاد را در برابر خوردگی محافظت می کنند.
این ترکیب به دلیل تشکیل کربنات کلسیم در حضور دی اکسید کربن به حالت شیری تبدیل می شود. وقتی که این ماده تا دمای ۵۱۲ درجه سانتیگراد گرم می شود ، فشار جزئی آب در تعادل با هیدروکسید کلسیم به ۱۰۱ کیلو پاسکال (فشار اتمسفر طبیعی) می رسد ، که هیدروکسید کلسیم را به اکسید کلسیم و آب تجزیه می کند.
کاربردهای آهک هیدراته چیست ؟
این ترکیب کاربردهای صنعتی فراوانی دارد و در صنعت تولید کاغذ، به عنوان منعقد کننده در تصفیه فاضلاب ، در تولید آمونیاک و همچنین اصلاح کننده pH مورد استفاده قرار می گیرد.
در واقع مهمترین کاربرد این ترکیب شیمیایی به عنوان منعقد کننده در تصفیه آب و فاضلاب است. آهک هیدراته یک ماده نرم باردار در آب ایجاد می کند که به حذف ذرات کوچکتر از آب کمک کرده و محصول شفاف تری تولید می کند.
این روش به دلیل هزینه پایین و سمیت کم هیدروکسید کلسیم کاربردپذیری بالایی دارد. این ترکیب همچنین در تصفیه آب شیرین برای بالا بردن pH آب مورد استفاده قرار می گیرد تا لوله ها در جایی که آب اسیدی است ، دچار خوردگی نشوند زیرا این ماده تنظیم کننده pH است و مانع افزایش اسیدیته می شود.
آهک هیدراته یک ماده مهم در تولید سیمان ، گچ و ملات است و به عنوان یک ماده نسبتاً غیر سمی و با خاصیت بازی ملایم در صنایع غذایی جهت تنظیم پی اچ pH ، غنی سازی کلسیم ، کمک هضم و جایگزین جوش شیرین کاربردهای بسیاری دارد.
یکی دیگر از کاربردهای گسترده آهک هیدراته در صنایع کاغذسازی است جاییکه به عنوان یک واسطه در واکنش تولید هیدروکسید سدیم عمل می کند.
در صنایع غذایی از این ترکیب برای تولید قند از نیشکر استفاده می کنند. همچنین در تولید خوراک دام و کودها مورد استفاده قرار می گیرد.
این ماده برای تولید نوشیدنی های الکلی و نوشابه ها مورد استفاده قرار می گیرد. یکی دیگر از کاربردهای آهک هیدراته حذف پوسته های سلولزی ذرت است.
توجه :
از دیگر کاربردهای این ترکیب معدنی در صنایع غذایی حذف کربنات از کلسیم و منیزیم در تولید نمک برای مواد غذایی و مصارف دارویی است. این ماده به عنوان جایگزین جوش شیرین در غذاهای پختنی مورد استفاده قرار می گیرد.
در صنایع دارویی از این ماده در تقویت مکمل های کلسیم و همچنین افزودن کلسیم به نوشیدنی های میوه ای مانند آب پرتقال و شیرخشک نوزادان و در داروهای گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد.
از دیگر کاربردهای آهک هیدراته می توان به دفع دی اکسید کربن از اتمسفر کنترل شده اتاقهای ذخیره سازی اشاره کرد. این ماده در مدیریت گازها نیز نقش فابل توجهی دارد زیرا در جذب آلاینده های اسیدی از دود و بخارات صنعتی بسیار موثر است.
آهک هیدراته به دلیل واکنش پذیری بالاتر نسبت به آهک در ساخت و ساز نیز مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده در تولید آجر کلسیم سیلیکات ، بلوک های بتونی برای افزایش مقاومت ، جاده سازی ، به عنوان یک چسب برای تولید ملات و گچ ، بهبود خاک و تثبیت خاکریزی و افزایش دوام آسفالت مورد استفاده قرار می گیرد.
در صنعت معدن آهک هیدراته برای شناور کردن بعضی از سنگ های معدن مانند مس ، سرب و روی استفاده می شود. این ترکیب برای شستشوی طلا به روش سیانید و کاهش درجه سختی کربنات موجود در آب کاربرد دارد.
ایمنی و عوارض آهک هیدراته
آهک هیدراته در غلظت های پایین سمی نیست. با این حال ، در غلظت های بالاتر تماس آن با چشم ها ، پوست ، استنشاق یا بلع محلول آبی کلسیم هیدروکسید می تواند باعث کوری ، سوزش شدید پوست ، سوختگی های شیمیایی یا آسیب ریوی شود.
هیدروکسید کلسیم گرید مواد غذایی به طور کلی بی خطر است. اما اگر با هیدروکسید کلسیم صنعتی کار می کنید ، بلع آن می تواند منجر به مسمومیت ، آسیب های شدید یا مرگ شود.
بلع آهک هیدراته گرید صنعتی یک وضعیت اورژانسی که نیاز به درمان فوری دارد. اگر مشکوک هستید که این ترکیب را مصرف کرده اید فورا به مراکز درمانی مراجعه کنید.
هنگام کار با این ترکیب شیمیایی برای به حداقل رساندن مواجهه از تولید غبار در محیط جلوگیری کرده و پس از اتمام کار دستهایتان را با آب بشوئید.
توجه داشته باشید که پودر خشک آهک هیدراته می تواند در هنگام اصطحکاک و مخلوط کردن بارهای الکتریسته استاتیک تولید کند.
موقع کارکردن با این ماده شیمیایی از خوردن و آشامیدن در محیط آزمایش برای جلوگیری از مسمومیت خودداری کنید.
از تماس این ماده حین کار با چشم ها ، پوست و لباس ها خودداری کنید زیرا می تواند باعث سوختگی شیمیایی شود.
این ترکیب شیمیایی را در محیط خنک با سیستم تهویه مناسب ذخیره سازی کنید و از قرار دادن آن در مجاورت حرارت و منابع احتراق پذیر یا شعله های باز خودداری کرده و ظروف آنرا کاملا مهر و موم کنید.